Zo lang ze niet omvallen, vallen ze niet op

Iedereen kent de uitdrukking ‘door het bos de bomen niet meer zien’: er is te veel informatie om nog overzicht te houden. Dit geldt ook voor de bomen in een dorp of stad. Natuurlijk, iedereen kent die ene oude eik, de prachtige kastanje op het plein of het laantje met de lindes. Maar veel bomen zijn verworden tot decor. Ze zijn onzichtbaar. Zo lang ze niet omvallen, vallen ze niet op.

Het belang van een bomenbeleidsplan

Wanneer een gemeente ons inschakelt om als specialist mee te denken over hun bomenbeheer, beginnen we meestal met het stellen van vragen. Zoals:

• Hoeveel bomen staan er in uw gemeente en waar?
• Hoeveel waren dat er tien jaar geleden en hoeveel moeten het er worden?
• Hoe zijn de bomen over de gemeente verdeeld?
• Waar staan de meeste bomen en welke zijn het meest waardevol?
• Hoe is het met de kwaliteit van de bomen?
• Wat doet uw gemeente om de bomen te beschermen?

Soms hebben de verantwoordelijke medewerkers de informatie paraat, maar vaak ook moert er flink gegraven worden om de juiste antwoorden te vinden.

De waarde van bomen

Al zijn we ons de aanwezigheid van bomen niet altijd actief bewust, zodra ze er níet meer zijn, voelen we wel degelijk het gemis. Bomen zorgen voor een aantrekkelijke en gezonde leefomgeving. Ze stofferen de straten, dempen het geluid, bieden schaduw, houden de luchtvochtigheid op peil en bieden een thuis aan vogels en insecten. En dan hebben we het nog niet over minder meetbare waarden, zoals het vriendelijk geritsel van de blaadjes, de rustgevende invloed van groen en de privacy van een boom voor het raam, in plaats van vrij zicht op de overburen. Bovendien… de meeste bomen zijn gewoon ontzettend mooi!

Bomen in structuur

Dat bomen belangrijk zijn is niet alleen óns stokpaardje, daar is iedereen het wel over eens. De volgende vraag is: “Wat doen we met die wetenschap?” De eigenaar van de bomen heeft de dure plicht om zich om zijn groene bezit te bekommeren. Constateren dat je bomen belangrijk vindt is daarbij niet voldoende. Bomenbeheer vraag om een structurele benadering, om beleid gebaseerd op een heldere, breed gedragen visie.

De trekproef

Een gemeentelijke visie op bomen is bepalend voor de te maken beleidskeuzes.

• Ligt de focus op behoud van bestaande bomen, of streven we juist naar méér?
• Kunnen we bepaalde monumentale bomen of bomenclusters beter beschermen?
• Welke instrumenten hebben we om de bescherming ook echt te handhaven?
• Welke boomstructuren (parken, lanen, wijken) kunnen we onderscheiden?
• Wat mogen (particuliere en institutionele) eigenaren met hun bomen doen?
• Hoe maken we de bomen en hun belang beter zichtbaar?
• Hoe betrekken we de bewoners bij ‘hun’ bomen?

Gemeentelijk bomenplan

Uiteindelijk leiden onze overleggen met de gemeente meestal tot het opstellen van een gemeentelijk bomenbeleidsplan, of breder: een groenbeleidsplan. Met daarin een consistente en haalbare visie op de bomen en het andere groen binnen en rond de gemeentegrenzen. Vervolgens werken we dit plan ook concreet uit, zodat het beleid echt een instrument wordt waarmee de beheerders en eventueel de handhavers in de praktijk aan de slag kunnen. Zo krijgen bomen de prominente plaats die ze verdienen in het beleidskader van de gemeente.